Hemingway's Parijs, gezien door de ogen van zijn laatste assistent

Kort na de tragedie van afgelopen herfst in Parijs, die van Ernest Hemingway Een verplaatsbaar feest bovenaan de lijst met bestsellers geplaatst. Het is het memorandum van de record voor de verloren generatie, maar het zou niet zijn gebeurd zonder de hulp van een weinig bekende jonge vrouw. Ongeveer 50 jaar later volgt ze de stappen terug die ze naast de Nobelprijswinnaar nam in het laatste geweldige moment van zijn schrijfleven.

Het is een regenachtige lentedag in Parijs, en we zitten aan een hoektafel in La Closerie des Lilas, het café van Montparnasse beroemd gemaakt door Ernest Hemingway. Hier schreef de auteur, als een jonge man die worstelde om zijn literaire doorbraak te maken, vaak 's ochtends op het schaduwrijke terras van het café, gewapend met Frans schoolnotitieboekjes, potloden en een konijnenpoot waarvan de "klauwen in de voering van je zak krabden en je wist dat je geluk er nog was", zoals hij zou doen schrijven. Bijna een eeuw later komen toeristen nog steeds naar La Closerie om zich dicht bij de gerespecteerde schrijver te voelen, wiens gebeiteld, jeugdig gezicht - in tegenstelling tot de witbaarduitmuntendheid van latere jaren - tuurt van menukaarten. Een koperen plakkaat met de inscriptie "E. Hemingway "markeert zijn plek aan de bar. Vandaag is er een andere Hemingway op het terrein, en iedereen lijkt het te voelen. De obers zijn bijzonder attent; onze café-crèmes zijn versierd met een heuvel van madeleines en glinsterende pâtes de fruit. Valerie Hemingway laat ze onaangeroerd en bestelt in plaats daarvan nog een koffie. Ze is net helemaal uit haar huis in Bozeman, Montana gevlogen, en heeft net als de doorgewinterde expat een dutje gedaan en meteen naar La Closerie gelopen.

Zoals zovelen voor ons zijn we op zoek gegaan naar Parijs van Hemingway. Ik ben een boek aan het afronden over de Parijse jaren van de schrijver, waarvoor Valerie een onschatbare bron is geweest. Ik ben vooral gelukkig om haar mee te nemen, want in tegenstelling tot andere gidsen heeft ze de binnenlijn. In 1959 reisde Valerie Danby-Smith als persoonlijke assistent van Hemingway met de schrijver naar Parijs om de scènes uit zijn jeugd opnieuw te bekijken - het Parijs van Joyce en Fitzgerald; het Parijs van Jake Barnes, Lady Brett Ashley en de Lost Generation; het Parijs waar "je bijna nergens van kon leven." Valerie is een zeldzame getuige uit de eerste hand van de stad door zijn ogen, en nu staat ze mij toe het ook te zien. "Ik ben vele malen teruggegaan, maar ik heb het niet op die manier opnieuw bezocht", vertelt ze me. "Het is te persoonlijk en kostbaar."

De grote lijnen van de Parijse jaren van Hemingway zijn bekend. Hij arriveerde op de linkeroever in 1921, pas getrouwd en schreef berichten voor de Toronto Star; zijn zoon Jack (bijgenaamd Bumby) arriveerde in 1923. Kort daarna gaf Hemingway de journalistiek op om fulltime fictie te schrijven, en in die vroege dagen, toen niemand zou zijn toen-experimentele korte verhalen publiceren, hij en zijn vrouw Hadley waren arm, en soms hongerig en verkoudheid. Maar hun enige probleem, schreef hij later, was om te beslissen 'waar het gelukkigst te zijn'. Zijn uiteindelijke verslag van die jaren in Een verplaatsbaar feest herinnerde aan een intens romantische en hoopvolle periode.

Toen hij daarentegen met Valerie in Parijs terugkwam, waren de donkere tijden niet ver weg. Hemingway leek het allemaal te hebben, nadat hij een aantal instantklassiekers had geschreven en de Nobelprijs voor Literatuur had verstopt. Toch zou hij al snel zo depressief worden dat hij een shockbehandeling zou ondergaan en uiteindelijk zelfmoord zou plegen, 19 dagen verlegen voor zijn 61ste verjaardag.

Terugkeren naar Parijs gaf hem echter plezier. Eerder dat jaar had hij Valerie ontmoet, toen werkzaam als stringer voor een Belgische nieuwsdienst in Madrid, en hij bood aan haar mentor te worden. Hij beweerde al snel romantische interesse in haar, hoewel hij tot zijn dood bij zijn vierde vrouw, Mary, zou blijven. (Hemingway had een waardering voor vrouwelijke verslaggevers; drie van zijn vrouwen waren journalisten.) Valerie zou uiteindelijk een Hemingway worden, maar pas jaren later - en door te trouwen met Ernests zoon Gregory. "Ik heb Ernest niet zo gezien," vertelt ze me. "Hij was een soort vaderlijke. Ik zag mijn toekomst daar niet. Ik was 19. "

Toch bleek ze een waarderende beschermeling en publiek, en met Valerie en verschillende andere vrienden aan zijn zijde, Hemingway, het wereldwijde icoon - erkend en geprezen overal - keerde terug naar het tijdperk van Hemingway de veelbelovende niemand, keerde terug naar de cafés, boekhandels en paardenrennen die hij bezocht, terwijl alles wat hij op zijn naam had een diepe cache was van talent en ambitie.

"Hij was op een hoogtepunt", herinnert Valerie zich nu. Niets over hem die zomer en herfst, zegt ze, gaf aan dat hij zijn eigen leven minder dan twee jaar later zou nemen.

Parijs van Hemingway strekt zich uit over vele buurten aan beide zijden van de Seine. Terwijl we wachten tot de regen afneemt, versterken Valerie en ik ons ​​met sterke koffie en vertelt ze me hoe zij en Hemingway elkaar hebben ontmoet.

"Ik ben gestuurd om hem te interviewen," herinnert ze zich. Hoewel ze lang in de VS heeft gewoond, heeft haar stem nog steeds een vrolijke Ierse stem, die tegelijkertijd ondeugendheid en waardigheid uitstraalt. Terug in de late jaren 1950, zegt ze, was ze geen fan van Hemingway; hij werd niet veel gelezen in Ierland. James Joyce was meer haar snelheid. Maar Hemingway had Joyce gekend, wat het vooruitzicht op een interview met hem verzachtte.

Ze moet hem tijdens hun eerste ontmoeting in Spanje hebben gecharmeerd, omdat hij haar uitnodigde om hem, Mary, en zijn harddrinkende, hoogstaande te vergezellen cuadrilla ("bende") naar het stierenvechtfiesta in San Fermín. Ze accepteerde het en volgens de conclusie van de fiesta was Hemingway terughoudend om haar te zien vertrekken. "Hij zei: 'Waarom niet voor mij werken?' "Herinnert Valerie zich. "'Je leert meer met ons reizen dan in Madrid blijven en interviews afnemen.' "Hij bood haar een maandsalaris van $ 250 aan. Het was niet haar secretariële vaardigheden die haar de baan gaf. "Ik wist dat hij me leuk vond," zegt ze. Je had heel specifieke kwalificaties nodig om een ​​officiële kameraad van Hemingway te worden: "Een gevoel voor humor, literatuur kunnen bespreken, een goede drinker en een goede luisteraar zijn. Ik weet niet wat het belangrijkste was. "

Hij heeft haar misschien ook ingehuurd om zijn vrouw te kwellen. Eerder die zomer had Hemingway aan Mary gevraagd om een ​​inleiding te typen die hij had geschreven voor een nieuwe editie van zijn verhalen, die zij "tendentieus, wreed en zelfvoldaan" achtte en hem dat vertelde. "Dit gaf hem het excuus om mij aan te nemen als zijn secretaresse," zegt Valerie. Ze bracht de rest van de zomer door met Hemingway, terwijl hij door Spanje reisde om onderzoek te doen De gevaarlijke zomer, zijn postuum gepubliceerde kroniek van een stierenvechten rivaliteit. Het werk zou alleen de zomer duren, maar toen de herfst arriveerde, was het duidelijk dat de werkgever van Valerie haar als een permanente toevoeging aan zijn omgeving zag.

In de herfst bezocht Hemingway twee keer Parijs, want hij werkte ook aan een non-fictieboek dat hij 'mijn Parijse schetsen' noemde, binnenkort bekend als Een verplaatsbaar feest. Hij liet Valerie het manuscript zien en vroeg haar hem te schaduwen terwijl hij Parijs doorkruiste, de plaatsen waar hij over schreef opnieuw bezocht en het materiaal onder de loep nam. "Afgezien van het bevestigen van de details in het boek," vertelt ze me, "ging het erom het gevoel te krijgen daar te zijn."

De stemming van Hemingway was rauw geweest toen de cuadrilla Parijs binnenkwam. De komende dagen zouden gevuld zijn met champagne, oesters, paardenraces en toevallige ontmoetingen met oude vrienden. Hij hield van Parijs en Parijs hield van hem. Ze reden in een crèmekleurige Lancia Flaminia gevuld met jingling-wijnflessen, slingerden naar de Place Vendôme en parkeerden buiten het Ritz. Piccolo's snelden naar buiten om de bagage op te halen, gevolgd door Charles Ritz zelf. Hemingway en zijn groep repareerden al snel een suite en bestelden een grote hoeveelheid champagne, en de auteur richtte zijn aandacht op een pakket dat door Gallimard, zijn Franse uitgever, was verzonden. Hij legde het op het bed en zag zijn laatste royalty's wegstromen. "Dit is je gokgeld," zei hij tegen de cuadrilla, terwijl hij de stapel verdeelde. Niets van dit gedrag leek vreemd voor Valerie, die al had geleerd dat het leven met Hemingway zijn eigen regels volgde. "Dit was niet de echte wereld", zegt ze. Iedereen in de kamer nam een ​​glas champagne. "We dronken naar Parijs," zegt Valerie, "en elkaar en de races en ons leven."

Hemingway had een lange geschiedenis met het Ritz. In de jaren 1920 dronk hij daar met F. Scott Fitzgerald. Later beweerde hij het hotel persoonlijk te hebben bevrijd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Volgens de legende, terwijl de rest van de stad de overwinningsparade bekeek. Hemingway bleef in de bar en dronk. Toen de auteur in 1928 terugkeerde naar Amerika, vertrouwde hij het Ritz twee stoombootstammen vol met zijn bezittingen toe; het was pas in 1956 dat hij de stammen terughaalde en besefte dat ze aantekenboeken bevatten vanaf het schrijven van De zon komt ook op. Deze ontdekking heeft hem misschien geïnspireerd om aan de Parijse schetsen te beginnen. (Eén scène verwijderd van De zon komt ook op, waarin Ford Madox Ford een andere schrijver afsnijdt, werd zelfs hergebruikt Een verplaatsbaar feest.)

Valerie en ik gaan naar Place Vendôme om het hotel te bezoeken. Ze is slim gekleed in een tweed broekpak en een broche. "Elke minuut gebeurde er iets", herinnert ze zich terwijl ze naar het gebouw tuurde, dat een uitgebreide renovatie ondergaat. Hemingway organiseerde dagelijkse lunches voor beroemdheden en vrienden (vooral luidruchtig waren die bijgewoond door Orson Welles), gevolgd door bezoeken aan het Auteuil-circuit. 'S Avonds' liet hij weten dat hij van 6 tot 8:30 uur in de bar zou zijn ', zegt Valerie,' en er mensen uit de hele stad zouden komen. ' Bewonderaars belegerden hem en vroegen hem om servetten of stukjes papier te ondertekenen, hoewel ze hem soms aanspoorden als "Mr. Steinbeck" of "Mr. Welles."

Valerie en ik verlaten de Place Vendôme en beginnen de wandelingen terug te volgen die zij en Hemingway altijd deden. De ochtenden waren heilig voor de auteur - hij schreef van zes tot negen - maar toen hij klaar was, liepen hij en Valerie de straat op en gingen terug in de tijd. Mary werd niet mee gevraagd. ("Haar wraak voor dit soort dingen: ze ging naar buiten en sloeg Cartier en Hermès," zegt Valerie.) Hun bedevaarten kan afmattend zijn - taxi's waren verboten - maar hoewel "je voeten kunnen bloeden, zul je het niet merken", vertelt Valerie me. Ze droegen geen kaart: Hemingway herinnerde zich de geografie van de stad in detail. Ook maakte hij geen aantekeningen, hoewel hij af en toe een enkel woord noteerde op een notitieboekje dat hij in zijn borstzak bewaarde, wat blijkbaar voldoende was om later zijn geheugen op te jagen. Hij vertrouwde ook op Valerie. '' Een goede journalist moet leren observeren, 'zei hij. 'Houd je ogen en oren open.' Het was de manier waarop hij zichzelf leerde. "(Mary, die ook verslaggever was geweest, gaf Valerie iets anders advies:" Slaap je een weg naar de top. ")

We gaan over de rivier naar Montparnasse, het hart van de expatkolonie uit de jaren 20. Destijds wilde niemand het feest in "de wijk" missen (niet te verwarren met de Latin Quarter, die de generatie van Hemingway als passé beschouwde). Zelfs rijke expats verlieten hun tiaras en smoking op de rechteroever en begaven zich naar Montparnasse, waar de terrasjes en bars van het restaurant wemelden van de dissolute. "Velen van hen, echt zeer gerespecteerde en stabiele burgers thuis, werden helemaal gek", herinnerde Jimmie Charters, een van de meest populaire barmannen van die tijd, zich in zijn memoires.

Hoewel Hemingway als jonge journalist de cafécultuur belachelijk had gemaakt, betuttelde hij af en toe dergelijke plaatsen. Zijn antipathie belette hem ook niet zijn vroegere ontmoetingsplaatsen met Valerie opnieuw te bezoeken. "We hebben overal gedronken", herinnert ze zich. Zij en ik stoppen voor cocktails in de Dôme en in de Rotonde, zenuwcentra van de expatscene. Beide zijn opzichtig verbouwd en men heeft verschillende Pernods nodig om vrouwen in cloches en mannen in monocles aan de nabijgelegen tafels voor te stellen.

Waarschijnlijk de meest suggestieve van de stilstaande cafés is Le Select, de ontmoetingsplaats voor enkele van de personages in De zon komt ook op, en de Dingo, een beroemde duik. De laatste is nu een bescheiden Italiaans restaurant, L'Auberge de Venise, maar de originele gebogen bar blijft, en het was hier, volgens Hemingway, dat hij Fitzgerald ontmoette. In het verhaal van Hemingway heeft Fitzgerald hem overladen met beschamende complimenten, dronk hij te veel champagne en werd hij onmiddellijk zwart. Dit is misschien niet helemaal waar, zegt Valerie. Hemingway zou kunnen sleutelen aan de feiten; het ging allemaal om het creëren van het beste verhaal.

Te midden van alle nostalgie en drinken, vraag ik, overschreed Hemingway ooit grenzen met zijn jonge assistent? Nee, zegt Valerie, en voegt eraan toe dat ze zich in deze periode niet eens realiseerde hoe geïnteresseerd hij in haar werd. "In sommige opzichten was hij een erg verlegen man", zegt ze. En als Mary werd bedreigd door haar aanwezigheid, "was ik me gewoon totaal niet bewust. Als ik dacht dat er een breuk zou komen, zou ik terug zijn gegaan naar Ierland. "

Nadat Bumby was geboren, had Hemingway een plek nodig om te schrijven. Hij huurde een tijdje een zolderkamer in de buurt, maar werkte ook in cafés. De Dôme en de Rotonde werden overspoeld met posers, voelde hij, dus in plaats daarvan stak hij La Closerie uit, ook op Boulevard du Montparnasse maar net ver genoeg. Als hij klaar was met werken, beloonde hij zichzelf door een bezoek te brengen aan Brasserie Lipp, waar hij "erg koud" bier en "een worst als een zware brede frankfurter in tweeën gesneden en bedekt met een speciale mosterdsaus. "Hij zou de olie en alle saus met brood dweilen en het bier [drinken] langzaam."

Valerie en ik begeven ons naar dat restaurant, met zijn curlicued kroonluchters en obers met ruige gezichten. Hemingway was "blij dat hij alles zo goed herinnerde" toen hij en Valerie terugkwamen naar Lipp, zegt ze. Het personeel maakte zoveel ophef als het Ritz had, maar volgens Valerie beschouwde de auteur de plaats niet als een heiligdom. "Hij heeft niet de ernst van zijn leven voorgeschreven die wetenschappers nu doen." We bekijken het kaartformaat-menu van Lipp en bestellen escargots en wijn. Aan het einde van onze maaltijd kwam een ​​dronken toerist die op de een of andere manier hoorde dat een Hemingway was aangekomen in de richting van Valerie en stond erop selfies met haar te maken. Het kost Valerie 10 minuten om zichzelf te extraheren. "Dit is niets vergeleken met hier bij Hemingway zijn", zegt ze opgewekt. "Meer dan eens moest hij iemand slaan."

ON dagen toen Hemingway zelfs voor Brasserie Lipp te arm voelde, ging hij naar de Jardin du Luxembourg, waar hij kon wandelen tussen de wuivende kastanjebomen gratis en waar, belangrijker, hij "niets zag en rook om te eten", zoals hij zou schrijven in Een verplaatsbaar feest. Hij beweerde dat hij in de oude dagen soms zo blut was dat hij een van de duiven in de tuinen in een hinderlaag zou lokken en deze terug naar een kookpot in Bumby's kinderwagen zou smokkelen. Valerie acht deze mything van Hemingway: "Hij werd grootgebracht met een pistool in zijn hand, maar knuppelende duiven? ..." Ze loopt lachend weg.

We banen ons een weg door Montparnasse. Op dit punt, uitgeput door al het lopen, dwing ik Valerie in een Uber-auto; Hemingway zou niet onder de indruk zijn geweest. De auto slingert een heuvel op naar zijn eerste appartement in Parijs, een krappe flat op Rue du Cardinal Lemoine 74. "Het adres," herinnerde hij zich Een verplaatsbaar feest, "had niet armer kunnen zijn." Een bal musette (de danszaal van de werknemer) op de begane grond trok baldadige gasten aan die Hadley bang maakten, maar Hemingway was dol op de plek. Volgens Valerie waren zijn danskunsten vergelijkbaar met zijn Frans: "Hij was geen goede danser, maar hij vond het een goed idee."

De lawaaierige danszaal is al lang verdwenen; tegenwoordig herbergt de ruimte een mooie Franse kledingwinkel. Een reisbureau op de tweede verdieping knikt naar de beroemde voormalige huurder van het gebouw: 'Agence de Voyage' Under Hemingway's. '' 'Dit gebouw was het begin van alles', voegt ze eraan toe. "Het was een onschuld. Dit was waar hij en Hadley het gelukkigst waren. "

Dat gezegd hebbende, hun huwelijk was niet zo idyllisch als hij het maakte klinken Een verplaatsbaar feest. Ze hadden een paar goede jaren, maar Hadley verloor toen bijna al het ongepubliceerde vroege werk van Hemingway bij een onvoorzichtig ongeluk, waardoor hun relatie voor altijd veranderde. Ging hij het appartement binnen toen hij en Valerie terugkwamen om het gebouw te bekijken, vraag ik? "Hij wilde het niet," zegt ze. Kort nadat Hemingway voor het eerst in Parijs aankwam, werd hij voorgesteld aan Gertrude Stein, wiens salon "als een van de beste kamers in het mooiste museum was, behalve dat er een grote open haard was en het was warm en comfortabel en ze gaven je goede dingen om te eten en thee en natuurlijke gedistilleerde likeuren gemaakt van paarse pruimen, gele pruimen of wilde frambozen, "Hemingway schreef. Stein begeleidde Hemingway, maar hun vriendschap verzuurde uiteindelijk en veranderde in een vervelende openbare rivaliteit. In 1959 was Stein 13 jaar dood en voelde Hemingway zich "verzoenend", herinnert Valerie zich, "hoewel hij haar altijd 'Gertrude Stein' noemde, nooit 'Gertrude'. Het waren geen maatjes. "

Vandaag verslaat een glazen en ijzeren poort de ingang van Stein's voormalige huis aan de Rue de Fleurus 27, en terwijl we buiten staan, wensen we onszelf erdoor loopt een man door de straat, zwetend van een ren in de Jardin du Luxembourg, en tikt een code in een paneel dat de poort opent. Als hij ontdekt dat Valerie een Hemingway is, geeft hij ons toegang tot de citadel. (In Stein's tijdperk werden aan potentiële gasten gevraagd: "Wie is uw introducer?") Van buiten ziet het Stein-appartement er klein uit. De luiken staan ​​open, maar het is moeilijk om naar binnen te kijken, alsof het huis zichzelf beschermt tegen voyeurs. Op elk moment voelt het alsof je een glimp van Stein op kunt vangen die langs het raam schrijdt, geflankeerd door Picasso of Matisse.

Soms dwongen boodschappen van nood Valerie en Hemingway uit hun tournee uit het verleden. Op een gegeven moment raakte Mary Hemingway overstuur nadat haar man gasten uitnodigde naar hun huis in Cuba zonder haar te raadplegen. Om de kloof te herstellen, liet ze weten dat een bepaald paar Cartier diamanten oorbellen zou kunnen helpen. Hemingway trok een tweedjasje en een das aan en liep, ongemakkelijk, met Valerie naar de vlaggenschipwinkel van Cartier, aan de Rue de la Paix. (Daar kwamen ze toevallig de hoofdbarman van het Ritz tegen, die ook "un petit bijoux" kocht zogenaamd voor zijn nichtje.) Nadat hij de prijs van Mary's oorbellen had vernomen, koos Hemingway voor een meer bescheiden diamanten broche.

"Mary was zelf als een ruwe diamant", zegt Valerie terwijl we de winkel opnieuw bezoeken op de derde dag van ons avontuur. (De kamer waar hij de broche kocht, is nu een privésalon voor VIP-klanten.) "Taai als nagels. Ze zei: 'Je mag je lol hebben, maar je gaat ervoor betalen.' 'Valerie lacht. "Dat is hoe dingen soms zijn."

'S Nachts, na het houden van de rechtbank in de Ritz-bar, aten Hemingway en zijn gevolg in restaurants die hij zich meestal 35 jaar eerder niet had kunnen veroorloven. Een favoriete bestemming: Prunier, een strak visrestaurant in de buurt van de Arc de Triomphe. Vroeger was het mogelijk om Prunier's oesters en crabe mexicaine te proeven, met een glas Sancerre, alleen na een goede dag op het circuit of iets dergelijks.

Valerie en ik gaan er onze laatste nacht heen om het te vieren. Prunier blijft een sobere juwelendoos, zijn zwarte muren ingelegd met witte Art Deco-ontwerpen, obers glijden langs de tafels met hopen kaviaar. Al snel komt er een schaal met oesters. Valerie plaagt er eentje open, drinkt haar champagne en onderzoekt de blauw-witte keramische platen, waar Mary zo dol op was dat ze er een tiental naar huis stuurde. Hemingway was altijd bijzonder enthousiast voor een Prunier-uitje. "Het was, 'We gaan vanavond naar Prunier!'" Zegt Valerie. Zulke ebracht leek verplicht: Hemingway was zelden lauw over iets en zijn enthousiasme was merkwaardig aanstekelijk. Verbijsterde vrienden zouden zichzelf in een geïmproviseerde bokswedstrijd met de auteur ontmoeten of hem in een arena volgen.

Uiteindelijk de Verplaatsbaar feest aan de feitencontroletour kwam een ​​einde en opnieuw was Hemingway terughoudend om Valerie te laten gaan. '' Je bent zo behulpzaam voor me geweest, '' herinnert Valerie zich dat hij zei. Hij schokte haar toen door zelfmoord te dreigen als ze weigerde bij hem te blijven. Ze bukte en raadpleegde toen stilletjes een vriend. "Ik vroeg: 'Moet ik stoppen terwijl ik vooruit ben?' En hij zei: 'Ben je gek? Hoe dan ook, hij zal het beu zijn om je snel weer te zien. '' Ze besloot uiteindelijk om zich bij hem en Mary in Cuba te voegen en bleef Hemingway's assistent tot zijn dood.

Eind oktober stapte Hemingway op een trans-Atlantische voering terug naar de Verenigde Staten; Mary was weken eerder teruggekeerd. Terwijl het schip wegtrok, stond de cuadrilla op het dok, "beroofd", ging toen naar Prunier en probeerde de partij in stand te houden. Maar Valerie besefte al snel dat 'het niet de plek was die magisch was.

"Ik heb nog nooit iemand ontmoet die niet alleen van het leven genoot maar die het begreep," zei ze. "Bij hem zijn was een verhoging van de zintuigen. Pas toen hij vertrok, besefte ik hoe buitengewoon mijn ervaring was geweest. "